Değerli takipçiler, otizmli çocukların problem davranışlarıyla baş etme becerisi ailelerin iyi bilmesi gereken en temel becerilerdendir. Bu konuda zaman zaman çeşitli yazılar yazıyorum, canlı yayınlar düzenliyorum. Bu yazıda da pratik bilgiler vermeye çalıştım.

İnsanlar olarak, toplumsal beklentiler tarafından yönetilen sosyal varlıklarız. Toplumda işlevsel olmak için sosyal davranışımız önemlidir ve bu nedenle çocuklara küçük yaşlardan itibaren “iyi” davranışları öğretmek çok önemlidir. Çocukların hangi tür davranışların uygun olduğunu öğrenmelerinin bir yolu disiplindir - bu, çocuğunuza doğruyu öğretmek ve sosyal olarak kabul edilebilir ve saygılı davranışları anlamak için eğitmenin bir parçasıdır.

Disiplin stratejilerini uygulamak zor olabilir ve genellikle ebeveynlerin olumsuz bir davranışın sonuçlarıyla uğraşmasını gerektirir. Otizmli bir çocuk söz konusu olduğunda, bu zorluk biraz artar. Bunun nedeni, otizmli birçok çocuğun yüz ifadesi gibi sözlü olmayan sosyal iletişim ipuçlarını anlamakta zorlanmasıdır. Yine de mümkün!

Otizmli çocuklar için kurallar ve disiplin neden önemlidir?

Yetişkinler olarak toplumun kuralları önemlidir çünkü günlük hayatımızda bize yol gösterirler. Başkalarıyla etkileşim kurma becerimiz, başkalarıyla ilgili eylemlerimizin farkında olduğumuzda daha etkilidir; başkalarının bizi nasıl algılayabileceği konusunda bizi hassas kılar.

Kuralları otizmli çocuklara öğretmek önemlidir, çünkü onlar olmadan dünya deneyimleri daha stresli ve kaygı uyandırıcı olabilir. Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklar dünyayı farklı algılarlar, dünyayı algılamaları korkutucu bir deneyim olabilir; bu nedenle, onlara kuralları öğreterek ve disiplini uygulayarak, çevrelerindeki dünyanın nasıl çalıştığına dair daha iyi bir anlayış geliştirirler ve bu nedenle daha uyumlu hale gelebilirler. Yaşamın kurallarını anlamak, çocuğunuz büyüdükçe toplumdan ve çeşitli sosyal durumlardan ne beklendiğini anlayabildiği için bir bağımsızlık duygusu da sağlar.

Araştırmalar, OSB'li çocukların yüz ipuçları ve daha belirgin / göze çarpan ipuçları ile bağlantı kurmada zorluklarla karşı karşıya olduğunu göstermiştir. Otizm spektrumundaki birçok çocuk, soyut kuralları öğrenmeyi, uygulamayı ve esnek olmayı da zor bulmaktadır.

Ek olarak, araştırmalar birçok ebeveynin otizmli çocukların uyumsuzluk alışkanlıkları, muhalif davranışlar ve saldırganlık sergilediklerini bildirdi. Bu davranışsal zorluklar, çocuğun eğitimsel kazanımını etkileyebilir, evde zorluklara neden olabilir ve sosyal gelişimini etkileyebilir. Kurallar öğretilip anlaşıldığında, davranışlarında belirgin hale gelirler; çocuklar ne kadar çok kural anlar ve uygularsa, davranışları o kadar iyi olacaktır.

Otizmli bir çocuğu nasıl disipline edebilirim?

İlk olarak, disiplinin çocuğunuzu fiziksel olarak cezalandırmak anlamına gelmediğini anlamak önemlidir, örneğin şaplak atmak. Pek çok insan fiziksel cezayı kabul etmez ve otizmli çocuğunuz muhtemelen neden şaplak atıldığını ve "bu can yakıyor" dışında o anda neler olabileceğini anlamayacaktır. Çocuğunuz zaten sıkıntılıysa, fiziksel ceza daha fazla sıkıntıya neden olabilir ve çocuğunuz kendine zarar verirse, bu davranış kötüleşebilir; ya da çocuk, başkasının davranışlarından mutsuzsa başka birine vurmanın sorun olmadığını düşünebilir.

Sonuçta, bir ebeveyn olarak çocuğunuzun en iyi uzmanısınız! Bu, çocuğunuz ve ebeveynlik tarzınız için hangi disiplin yönteminin işe yaradığını en iyi bildiğiniz anlamına gelir. Unutmayın, amaç ona neyin kabul edilebilir olup neyin olmadığını öğrenmesini öğretmek ve böylece günlük yaşamlarında sosyal olarak işlevsel hale gelmelerini sağlamaktır.

Otistik çocuğunuzu disipline ederken göz önünde bulundurmanız gereken bazı fikirler:

Otizmli çocukları disipline etme stratejileri

Sorunlu davranışlarla baş ederken, çocuğunuzun bu davranış yoluyla iletişim kurmaya çalıştığını göz önünde bulundurmak her zaman önemlidir; bu özellikle sözel olmayan otizmli çocuklar için önemlidir. Her davranışın güce meydan okuması veya size ızdırap çektirmeyi amaçladığını düşünmeyin, bazı davranışlar sadece çığlık atmanın bir yoludur: "beni dinle!"

İşte evde göz önünde bulundurmanız gereken bazı disiplin fikirleri:

-Otizmi olan bazı çocuklar, dikkatinizi çekmek için istenmeyen bir davranış sergileyebilir.

Durum buysa; davranışlarını görmezden gelin. Duyarlılıklarınız çocuğunuzu besleyebilir, bu da onu yapmaya devam etmek istemesine neden olabilir çünkü sizden bir tepki alacaktır.

-Çocuğunuzun fizyolojik ihtiyaçlarını anlayın

Otizmi olan birçok çocuk duyusal girdiye duyarlıdır; bazıları aşırı uyarılabilir / duyusal girdiye karşı hiper-reaktif olabilir ve diğerleri duyusal girdiye az uyarılabilir / hipo-reaktif olabilir. Sonuç olarak davranışları, duyusal ihtiyaçlarını beslemek için biraz agresif hale gelebilir; olumsuz davranışın nedeni çocuğunuzun ihtiyaçları olabilir. Bu durumlarda, disiplini uygulamak yerine davranışa hangi duyusal uyaranların neden olduğunu düşünmek ve ortamı değiştirmek daha iyi olabilir.

-Sabır…

Bu, özellikle o anda ve muhtemelen kendi stresinizle baş ettiğinizde zordur. Bununla birlikte, çocuğunuzun en yüksek yararı için, çocuğunuzun ihtiyaçlarını anlamak için sabır önemlidir.

-Çocuğunuza her davranışın bir sonucu olduğunu öğretin

İyi davranış bir ödül verir ve istenmeyen davranış, en sevdiği oyuncağı elinden almak veya cezalandırılmak gibi bir tür cezaya yol açar. Evde bir ödül sistemi uygulamak ve çocuğunuzun bunu öğrenmesine yardımcı olmak, kuralları daha etkili bir şekilde uygulamasına yardımcı olabilir.

-Tutarlı ol!

Bir davranışın alışkanlık haline gelmesi için, davranışın iyi ya da kötü olması fark etmeksizin sık sık meydana gelmesi gerekir. Çocuğunuzu nasıl disiplin altına aldığınız konusunda tutarlı olun. Fazla mesai, neyin kabul edilemez ve neyin kabul edilebilir olduğunu öğrenecek ve bu nedenle değişim gerçekleşecektir. Öyleyse, rotada kalın!

Otizmli çocuğunuzu disipline ederken nelerden kaçınmalısınız?

-Sert tonlar kullanmaktan kaçının

Otizmli çocuğunuz krizdeyken, agresif bir tonla konuşmak durumu daha da kötüleştirebilir. Bu, özellikle sosyal ipuçlarını anlamakta güçlük çekiyorsa meydana gelebilir. Ayrıca çocuğunuzu daha da agresif hale getirebilir.

-Çocuğunuza fiziksel ceza uygulamaktan kaçının

Çocuğunuz sıkıntı veya acı içinde “hareket ediyor” ve bunu nasıl ileteceğini bilmiyor olabilir; veya sizin dikkatinizi arıyor olabilir. Fiziksel ceza en son seçenek olarak bile düşünülmemelidir. Yaşı büyüdükçe bu sefer çocuğunuz size fiziksel şiddet uygulamaya başlar.

-Disiplin için UDA ilkelerini kullanmak

Uygulamalı Davranış Analizi, davranışı istenmeyen davranıştan günlük yaşamımıza dönüşen tercih edilen davranışa uyarlamak için bazı teknikler sunar. UDA, bir müdahaleyi uygulamak için davranışın "neden" ve "nasıl" yönlerine odaklanır; "neden" davranışın nedenini, "nasıl" ise istenmeyen davranışı tercih edilen bir davranışa dönüştürmek için etkili bir şekilde kullanılabilen araçları ifade eder.

UDA'daki "ÖDS", otizmli çocuğunuzu disipline etmek için UDA'ya başvurmanın temelidir. Kısaltma şu anlama gelir: Öncül; Davranış, Sonuç. Öncül, davranıştan önce meydana gelen olaydır, davranış gözlemlenebilir eylemdir ve sonuç, olayın bir sonucu olarak olan şeydir. Davranışın nedenini (öncül) net bir şekilde anladıktan sonra, davranıştan sonraki sonucu tahmin etmek çok daha kolaydır.

Bir ebeveyn olarak "ÖDS" ilkelerini kullanarak, durumlara yanıt vermek ve daha oluşmadan önce tercih edilen bir yanıtı öğretmek için daha iyi bir yerdesiniz; böylece bir meydan okuma meydana gelmesi durumunda; çocuk buna göre tepki vermek için daha iyi adapte olur.

ÖDS'ye bakıldığında, sonucun iki faktörü vardır; pekiştireç ve ceza. Pekiştireç bir davranışsal sonucu takip ettiğinde kullanılır; bu, olumlu davranışın ortaya çıkma sıklığını artırır. Öte yandan ceza, istenmeyen bir davranış ortaya çıktığında bir ödülün kaldırılmasıdır; bu istenmeyen davranışın ortaya çıkmasını azaltır.

Özetle…

Otizmli çocuğunuzu disipline ederken, hangi davranışların daha sık meydana gelmesini istediğinizi ve hangilerinin uyum sağlamayan veya istenmeyen davranışlar olduğunu düşünün. Disiplinin amacı, otistik çocuğunuzda sosyal olarak kabul edilebilir davranış geliştirmek ve çocuğun anlayacağı stratejiler bulmaktır. Bu nedenle, çocuğunuzun bakış açısından çalışmak önemlidir; Bu, eğer çocuk yalnızca basit talimatları anlayabiliyorsa, disiplinin açık ve anlaşılır olması gerektiği anlamına gelir.

Disiplin, alışmak için rahatsız edici bir terim olsa da; otizmli bir çocuk yetiştirirken çok önemlidir. Bir çocuk disiplini öğrendiğinde, sosyal davranış açısından kuralları anlamasını uygulamak çok daha kolay hale gelir. Ancak, her zaman çocuğunuzun davranışının nedenini anlamakla başlar; bazı davranışlar dikkat çekicidir, diğerleri ise iletişim kurmaya çalıştığı iç zorluklardan kaynaklanmaktadır.

Çocuğunuzun ihtiyaçlarını dinleyin ve disiplin stratejilerini buna göre uyarlayın. Çocuğunuzun diğer çocuklarla aynı şekilde düşünebileceğini ve hissedebileceğini unutmayın; bunu ifade etme şekli “norm” dan farklı olabilir ama ne olursa olsun yeteneklidirler. İnsan yetiştirmek çaba ve sabır gerektirir, pes etmeyin!

Berat ÇELİK

01.03.2021